Przybysze

Najczęstszym nazwiskiem w Polsce jest Nowak, podobnie jak w Czechach (Novák) lub w Słowenii (Novak). To nazwisko możesz znaleźć prawie we wszystkich językach – jednak angielskiego Newman lub niemieckiego Neumann nie ma nawet w pierwszej dziesiątce.

Etnonimy

Lub nazwy/oznaczenia różnych plemion i narodów. W Czechach na dziesiątym miejscu znajduje się nazwisko Němec (Niemiec), we Włoszech na tym samym miejscu jest Greco (grecki) i na Węgrzech wśród najbardziej popularnych nazwisk znajduje się Tóth (Słowak) lub Németh (Niemiec). W Chorwacji nazwisko Horvat znajduje się nawet na pierwszym miejscu. A nawiasem nazwisko Polak jest w Czechach na 38 pozycji.

Nazwisko po ojcu

Lub nazwiska patronomiczne (takie nazwisko zawiera informację, że dana osoba to czyjś syn) są popularne naprzykład w Skandynawii lub Grecji. We wszystkich językach skandynawskich w pierwszej dziesiątce znajdują się nazwiska zakończone tylko na – sen/son:
Jensen, Nielsen, Hansen, Pedersen, Andersen, Christensen, Larsen, Sørensen, Rasmussen, Jørgensen

(podano przykład Danii od pierzwszego do dziesiątego najczęściej występującego nazwiska). Bardzo podobnie jest w języku norweskim oraz szwedzkim (tylko w szwedzkim jest końcówka -son).

W Grecji najczęściej występującym nazwiskem jest Παπαδόπουλος (tzn. syn księdza, duchownego – greccy księża mogą się żenić i zakładać rodzinę), drugim najczęściej występującym jest Βλάχος, co przedstawia pasterza lub mniejszość Wołochów/ arumunów, dalej Αγγελόπουλος (syn Angela), Νικολαΐδης (syn Nikoli), Γεωργίου (syn Jorga) itp.

Nazwiska te popularne są także w całym świecie słowiańskim: np. chorwacki Jurić od Juraj lub Tomić od Tomo/Tomislav, ale także Bułgarzy Grigorov, Konstantinov lub Ivanov.

Zawody

Europejskim numerem jeden to Kowalski/Kowalczyk: Kovačević i Kovačić w Chorwacji, Kovačič w Słowenii, angielski Smith lub niemiecki Schmidt, włoski Ferrari, hiszpański Herrera, portugalski Ferreira lub węgierski Kovács.

Zupełny prym wiedzie jednak język niemiecki, gdzie pierwsza dziesiątka zawiera najczęściej występujące nazwiska składających się tylko z nazw zawodów: Müller (młynarz), Schmidt (kowal), Schneider (krawiec), Fischer (rybak), Meyer (gospodarz, major), Weber (tkacz), Schulz (nadzorca), Wagner (budowniczy kół i wozów), Becker (piekarz), Hoffmann (dworzanin, czeski Dvořák).

Sytuacja w Austrii podobna jest do tej w Niemczech. Tylko pierwsze miejsce wywalczyli Gruber, Hüber i Bauer, tzn. górnik, rolnik i gospodarz. Co dość trafnie odzwiercadła pewne rozbieżności społecznościowe między tymi państwami. Natomiast ciekawsze są popularne nazwiska holenderskie. Także znajdują się tutaj Bakker (piekarz), Visser (rybak) lub Smit (kowal), jednak zwycięzcą został De Jong (młody), Jansen (należący do Jana) a De Vries (Frís).

Nazwiska-zawody są także bardzo popularne w języku węgierskim. Mają nazwiska takie jak Szabó (krawiec), Varga (kaletnik), Takács (tkacz) lub Juhász (pasterz) i Lakatos (ślusarz). Najczęściej spotykanym nazwiskiem jednak jest Nagy (duży).

Wśród słowiańskich języków w dziesiątce najbardziej popularnych nazwisk najwięcej tych „zawodowych“ znajduje się zwłaszcza w języku ukraińskim. Do najczęściej używanych nazwisk ukraińskich należą: Ševčenko (szwiec), Kovalenko (kowal), Bondarenko, Tkačenko (tkacz), Kovalčuk (kowal), Kravčenko (krawiec).

Przyroda, krajobraz

Byłbyś zdziwiony, ile nazwisk w Europie znaczy „dąb, buk, kopiec“ itp. Najczęściej zjawisko to jest spotykane w języku estońskim, fińskim oraz w językach bałtyckich. W pierwszej dziesiątce estońskich nazwisk są np. Tamm (dąb), Mägi (kopiec), Rebane (lis), Ilves (ryś). Podobnie jest w języku fińskim: Mäkinen (podstawa nazwiska to słowo mäki „góra“), Virtanen (virta „potok“) lub Järvinen (järvi „jezioro“).

W języku łotewskim na pierwszym miejscu znajduje się nazwisko Berzinš (brzozka), Kalninš (kopieczek) i Ozolinš (dąbek).

Niektóre z tych orientacyjnych elementów krajobrazowych znajdują się także w wielu innych nazwiskach. Czeski Horák, holenderski Van den Berg lub hiszpański Montes są po prostu „z gór“. Francuski Dubois (od lasu) pochodzi po prostu z innego miejsca niż Duchamp (z pola, z równiny).

Wspominając las… Podwójne pierwszeństwo ma najczęściej stosowane nazwisko portugalskie Silva (co oznacza prawie las). W Portugalii tym nazwiskiem może się pochwalić 9, 5 % populacji, tzn. co dziesiąty.

Cechy fizyczne, wygląd

Nazwiska pochodzące od przymiotników opisujących wygląd lub inny aspekt fizyczny (np. leworęczny) znajdują się w coraz większej mierze w językach romańskich (zwłaszcza w włoskim, hiszpańskim). Na przykład w języku włoskim jest Rossi i Russo (rudy), Ricci i Rizzo (z kręconymi włosami), Mancini (leworęczny), Moretti (ciemnowłosy), Bruno (szatyn) – wszystkie te nazwiska należą do pierwszej dwudziestki.

V hiszpańskim znów jest Rubio (jasnowłosy), Moreno (ciemnowłosy), Delgado (szczupły), Blanco (biały).

Dalej na przykład francuskie nazwisko Petit (mały), holenderskie De Groot (duży) lub niemieckie Klein (mały). Załużmy, iż bardziej niż o cechę fizyczną, chodzi raczej o patronomię – a raczej o ustalenie pokrewieństwa.